HET BELANG VAN KUNST & CULTUUR
De aanwezigheid van kunst en cultuur in een dorp is een noodzakelijk aspect. Gemeentes die hieraan veel aandacht besteden, zijn vaak veel aantrekkelijker. Mensen tasten dieper in de buidel om te kunnen wonen op een plek met veel cultuur. Liefst in een wijk die niet alleen veilig is, maar ook aangenaam en uitdagend blijkt te zijn.
Op economisch vlak kunnen culturele instellingen werkgelegenheid genereren. De aanwezigheid van kunst en cultuur heeft dus een langdurig, positief effect op de plaatselijke economie en het leefklimaat van een dorp. Het geeft vorm aan een soort van ‘gezamenlijk verleden’. Indrukwekkend ontworpen patrimonium maakt mensen trots op de eigen buurt. Door culturele ingrepen maken we plaatsen waar mensen elkaar kunnen opzoeken. Kunst en cultuur is van en voor iedereen. Kinderen vroeg in aanraking brengen met kunst levert uiteindelijk een inventievere, creatievere bevolking op. En met dat creatief talent zijn we morgen beter af.
3 CASES
C1 ATELIERS & EXPOSITIERUIMTES
DOEL ALS KUNSTENAARSDORP
Het idee: “Doel als kunstenaarsdorp” leeft al langer dan vandaag en draagt nu, met de huidige ontwikkelingen rond Doel, meer potentie in zich dan ooit tevoren. De complexiteit en onduidelijkheid rond het dorp maakt het enerzijds tot een fascinerende en inspirerende locatie voor kunstateliers en expositieruimtes, maar het is anderzijds ook die complexiteit en onduidelijkheid die initiatieven afschrikt.
CREATIE EXPOSITIE & INFORMATIE
In deze casestudy komen de drie kerntaken van het platform duidelijk aan bod. Creatie (atelierruimtes) en expositie (expositieruimtes) zijn twee praktische kerntaken waarbij er onderhandeld moet worden met de beheerder van de panden en gronden, de Maatschappij Linkerscheldeoever (MLSO), de overheid en de gemeente Beveren. Dat valt onder het takenpakket van de cultuurbeleidscoördinator, die ten rade kan gaan bij het Kunst-en-Cultuurplatform om een duidelijk beeld te krijgen van wat de noden zijn.
Uit een rondvraag bij kunstenaars blijkt een grote interesse en nieuwsgierigheid om mee te stappen in dit verhaal. Het blijft echter bij interesse zolang er niet duidelijk gecommuniceerd wordt over het aanbod van atelier- en expositieruimtes, de technische voorzieningen en het karakter van de ateliers. Zo komen we bij de derde kerntaak, informatie en communicatie, die een cruciale rol speelt in het slagen van dit project.
FOLDER
In deze casestudy wordt er voorgesteld om een folder te maken waar een duidelijk overzicht wordt gegeven van de projecten die door de architectuurstudenten van Doelland, KU Leuven werden ontworpen en waar atelier- of expositieruimtes in opgenomen zijn.
C2 ARTISTIEKE INGREPEN IN DE PUBLIEKE RUIMTE
PUBLIEK VS PRIVAAT
In Doel is is de grens tussen privaat en publiek sterk vervaagd. Bewoners dienen aan de hand van signalisatie aan bezoekers duidelijk te maken dat zij in hun huis wonen. Het idee dat de woningen publiek goed zijn geworden leeft nog sterk. Van de open ruimten, tuinen, bouwpercelen… is het niet duidelijk wie ze bezit en beheert. Door het inzetten van Kunst, kunnen we hierop inspelen. Er is een toenemende vervaging van opdeling door privatisering, commercialisering, ‘vermarkting’ & disneyficatie van de publieke ruimte. Er is nood aan semipublieke ruimtes. Onbestemde, ongedefinieerde, oningevulde, braakliggende of ‘onopgeloste’ ruimtes, in andere woorden rest-ruimten en ‘niet-plekken’ in Doel, die kunnen dienen als deze “tussenruimte”.
1. Karl Philips, Afstudeerproject PHL-BK, 2009 (Wanatoeprijs)
2. Tadashi Kawamata, gandamaison, 2008
3. Giancarlo Norese, Precarious home, 2007
1 Karl Philips
2 Tadashi Kawamata
3 Giancarlo Norese
MOGELIJKE TRAJECTEN IN DOEL EN OMGEVING M.B.T. HET OPZETTEN VAN EEN KUNSTROUTE
1 HAVENLAND - POLDERROUTE
Afstand: 32,O km
Reliëf: Vlak
Type: Ontspannend
Startplaats: Infokeet Hedwige-Prosperproject Zoetberm 6A 9130 Beveren
Beschrijving:
- route doorheen het decor van de fictie-reeks ‘Den 11e van den 11e’;
- handige kaart met bezienswaardig heden en leuke stops onderweg;
- uitleg over de polders rond Pros perdorp en dit verrassende stukje Waasland;
- steek de grens over en ontdek het ‘Verdronken Land van Saeftinghe’.
2 HAVENLAND - HAVENROUTE
Afstand: 48,0 km
Reliëf: Vlak
Startplaats: Fort Liefkenshoek Ketenislaan 4 9130 Kallo
Beschrijving:
- deze route loodst je vanaf Fort Liefkens-hoek, over de grootste sluis ter wereld,langs Doel naar het rustige Kallo;
- een enorm contast van torenhoge containerschepen tot wilde paar- den en eeuwenoude foren;
- onderweg vind je charmante dorps-kroegjes en picknickbanken.
3 HAVENLAND - LINIERROUTE
Afstand: 31,O km
Reliëf: Vlak
Type: Ontspannend
Startplaats: Kingspoor Buitenstraat 9170 De Klinge
Beschrijving:
- de Staats-Spaanse linies zijn het meest tastbare in deze route;
- in de buurt vind je restanten van Fort Sint-Jan en Fort Bedmar;
- rij ook langs Fort Verrebroek, dat vandaag slechts vanuit de lucht herkenbaar is.
Emma Herregods - Vb. Cover
C3 DE DOELSE KOGGE
Onder het begrip ‘De Kogge’ vallen de twee scheepswrakken die zijn gevonden bij het uitgraven van het Deurganckdok in 2000 en 2002. ‘De kogge’ is een project van het Agentschap onroerend erfgoed (OE). De scheepswrakken zullen op termijn tentoon worden gesteld in een nieuw museum op de droogdokkensite op het Antwerpse eilandje.
‘De Doelse Kogge’ heeft voor zowel Doel als Antwerpen een diepgewortelde betekenis. Voor Antwerpen en de haven symboliseert deze primitieve boot een stimulans voor de economie. De kogge, die we ook in het wapenschild van Doel en het naburige Kieldrecht terugzien, verwijst naar hun gezamenlijke geschiedenis met de Schelde en het belang van deze rivier en haar overstromingen voor het poldergebied.
‘DE DOELSE KOGGEKENS’
EEN REVITALISATIE VAN DE DOELSE EETCULTUUR
Een ‘Doels Koggeken’, een artisanale speculaas in de vorm van het wapenschild van Doel, zou het dorp kunnen helpen om zijn identiteit opnieuw en vernieuwd op de kaart te zetten. Het koekje werd voor de eerste maal opnieuw gebakken in 2014 door Benjamin Vergauwen, uitbater van het museum PolderMAS in Ouden Doel. Daarvoor gebruikte hij een koekenplank die dateert uit de jaren 70 van de 20e eeuw. De naam ‘Doels Koggeken’ werd door Benjamin gegeven en vandaag de dag beheert hij ook een facebookpagina waarmee hij het speculaasje en andere streekproducten en streekgebonden activiteiten promoot (https://www.facebook.com/doelsekoggekens/).
Uit onderzoek van ‘Identity Matching Academy’ blijken bepaalde smaken gekoppeld te worden aan het poldergebied van Doel en omstreken. Naast de associaties die men logischerwijs met het gebied maakt, zoals de aardappel, de ui, allerlei producten gemaakt van schapenmelk, appelen en peren en het daarvan gemaakte sap, vallen er ook andere voedingsproducten onder de voedingsmiddelen gelinkt aan de regio. De zogenaamde zilte groenten (uit het verdronken land van Saeftinghe), het pré-salé vlees en zeekraal. Samen vormen deze lokale producten een eigen zoet-zout-zilt smakenpalet: de ‘Z3’. Ook in het GGS-project wordt ingezet op de ontwikkeling van dit lokaal smakenpalet.
Het unieke aanbod van streekproducten kan een aanzet zijn tot het organiseren van bijvoorbeeld een foodfestival. De verkoop van ‘de Doelse koggekens’ of andere streekproducten in een streekwinkeltje, benadrukt de eigenheid van Doel als dorp.
‘HET MYSTERIE VAN DE KOGGE’
EEN EDUCATIEF AVONTUUR
Wanneer men over de Kogge praat komen er onbewust associaties naar boven, beelden van gezonken scheepswrakken en fantasieën over hoe een ‘Kogge’ er in volle glorie moet hebben uitgezien, wie haar bemande, hoe ze stormen op de Schelde trotseerde... Er hangt dus een zweem van mysterie over de Kogge waardoor onder andere kinderen ten zeerste geprikkeld worden. Dat biedt een kans om een lessenpakket of leerwandeling te ontwikkelen, waarbij de theorie aan de beleving van een omgeving wordt gekoppeld. Turend vanop een dijk wordt aan de leerlingen de geschiedenis van de scheepsvaart en de rol van Doel daarin uit de doeken gedaan. ( covervoorbeeld zie afb.)